NAZİLLİ İÇLESİNDEN DERLEME BİLGİLER

Nazilli 1831 yılında ilçe olmuştur. Bağlılık yönünden bir değişiklik olmamıştır. Nazilli’nin isminin nereden geldiği konusunda değişik rivayetler vardır. Bunlardan önemlileri: Nazilli, Dereköy yakınlarında Nazlu ismindeki Türk boylarından bir oymak beyi tarafından kurulmuştur. Kurduğu kentte o günlerin geleneklerine göre kendi ismi Nazlu’yu vermiş, zamanla Nazlu Naz İli, daha sonra da Nazilli olarak anılmıştır. Hammer ve Evliya Çelebi gibi tarihçiler ise güzel ve Nazlı kızları olduğu kadar şehrin güzelliğini, nazlılığını bu kızlara benzeterek Nazilli adının buradan kaynaklandığını ileri sürmüşlerdir. İlçe alanı 664 Km2 olup, 2007 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Sayımı sonuçlarına göre 140 922 kişi yaşayan ilçede 4 bağlı belediye ve 58 köy bulunmaktadır. İlçenin 100 000’i aşan merkez nüfusu ve yakın çevresinde bulunan Yenipazar, Sultanhisar, Bozdoğan, Buharkent, Kuyucak ve Karacasu ilçeleri ile birlikte geniş bir bölgenin merkezi olma özelliğini taşımaktadır.Değişik kapasitede bir çok sanayi tesisinin mevcut olması ilçeyi bir ticaret merkezi haline getirmektedir. Nazilli, Aydın iline bağlı bir ilçe merkezidir. 28 -29 en lemleriyle, 37 -38 boylamları arasında yer alır. Nazilli doğuda Kuyucak, batıda Sultanhisar, güneybatıda Yenipazar, kuzey doğuda Manisa nın Alaşehir ilçesi, güneyinde Bozdoğan, gü neydoğusunda ise Karacasu ilçeleriyle çevrilidir. İlçenin yüz ölçümü toplamı 644km2dir. Büyük Menderes Havzası nın oluşturduğu ova, Nazil li de genişlemeye başlar ve kuzey-güney doğrultusundaki uzunluğu 10 km. geçer. Nazilli nin de içinde bulunduğu ova denizden 75–80 metre yüksekliktedir. En çukur yeri Akçay deresi ile Büyük Menderes ırmağı arasında bulunan Çerkez Ovasıdır. İlçe sınırları içinden doğarak Büyük Menderes ırmağına dökülen ve bu ırmağı besleyen İsa beyli Deresi, Dallıca-Gereniz Çayı, Dere köy Çayı ve Mergen Çayları başlıca akarsu kaynaklarıdır. Nazilli nin kuzeydoğusundaki Çamlık Dağı 1732 mt, güneydoğusundaki Karıncalı Dağ 1705 mt, güneyindeki 1792 mt. Yükseklikleri ile Madran Dağı bu bölgedeki en yüksek noktalardır. Kentin kuruluş yerini belirlemiş olan en önemli etkenler sahip olduğu ulaşım kolaylıkları, verimli tarım arazisi ile yer leşmeye uygun topografık yapısıdır. Kent planı kuzey-güney doğrultusunda bir elips şeklindedir. Ancak son yıllarda şehir doğu-batı yönünde gelişme göstermektedir. Verimli tarım arazilerinin imara açılmaması şehrin Menderes Nehri yönüne genişlemesini engellemek tedir. Yukarı Nazilli de genişleyen bu elips Aşağı Nazilli de daralma gösterir. Bu elipsi İzmir – Aydın - Denizli kara ve demiryolu doğu-batı yönünde enlemesine keser. Nazilli ve çevresi yöresel konuşma dili açısından ol dukça zengin bir bölgedir. Toplusal kültürün en önemli faktörlerinden ve toplumları ulus yapan unsurlardan en önemlisi de dilidir. Dil canlı bir varlıktır. Doğar, gelişir ve zaman içinde bir takım değişikliklere uğrayarak yok olur. Eğer beraber ya şadığımız insanları anlamıyorsak veya düşündüklerimizi iste diğimiz gibi ani atamıyorsak bu insanlar ile o toplum arasında bir kopukluk var demektir. Günümüzde değişen toplum koşullan, bundan en az elli yıl öncesinin canlı ve güncel kelimelerini anlaşılamayacak ha le getirmiş ve kuşaklar arasında bir kopukluğa neden olmuş tur. İşte bu nedenlerle ninelerimizin, dedelerimizin yıllar önce kullandı klan bu sözcüklerden bir demet yaparak sunmak iste dik. Bu sözcüklerden birçoğu unutulmuş, birçoğu ise hala kullanılmaktadır. Akbaş : Karnabahar Almelik : Mutfak rafı Anar beri : Öteberi Balcan : Patlıcan Bamile : Bamya Bısat : İç çamaşırı Boduç : Saplı ve bakırdan yapılmış yoğurt kabı Bulla : Abla Bulmeç : Bulamaç Cevcev : Çok sıcak Cımcık : Azıcık Çanak : Tabak Dalgan : Isırgan otu Dığan : Tava Dinelmek : Ayakta durmak Düzgü: Kalemtıraş Endeki :Onu Engücü : Nasıl olsa, elbette Enkire : Orası Fistan : Elbise Gaymta : Kayınpeder Haranı : Tencere Hıra : Sıska Hindi : Şimdi Hötürük : İshal olma Ihıcık : Şurası, yakınolanyer Irlamak : Sallamak Ispança : Bulaşık bezi Isran : Hamur kazıma kaşığı İrim : Sokak İşlik : Gömlek Kayır : İnce kum Kelter : Çamaşır sepeti Kemkirmek: Havlamak Kımıdırgeç : Tahtaravalli Kokar ot : Kereviz Kumpir : Patates Kupa : Bardak Küpeç : Küçük küp Nahalsın : Nasılsın Podye : Önlük Soğukluk : Teras Somak : Boğaz Şavk : Lamba Yazma : Tülbent, başörtüsü Zenne : Kadın Çok zengin bir etimolojik karaktere sahip olan bölge mizin yerel ağızlar dediğimiz ve halkın belli kesimlerinin kullandığı kelimelerinden ilginç ve bilinmeyenlerinden örnekleri bu bölümde vermeye çalıştık. Kuşkusuz bu kelimeleri çoğalt mak ve gelecek kuşaklara aktarmak gerekmektedir. Ancak bu araştırma başlı başına bir çalışma gerektirir. KAYNAKLAR: *** www.aydin.gov.tr *** www.nazilli.bel.tr ***Aslan BUĞDAYCI´nın "Dünden Bu Güne NAZİLLİ"